همانطور که می دانید مطابق با اجرای قانون ثبت در دهه 30، فرآیند ثبت املاک و اراضی آغاز شد که در هر قطعه یک پلاک ثبتی اصلی و فرعی درج شد. در حال حاضر کلیه زمین ها و قطعات شهری ثبت شد‌ه و دارای پلاک ثبتی می باشند. اکثر روستاها هم همینطور هستند، اما شاید در برخی مناطق دورافتاده و برای زمین های کشاورزی هنوز این اتفاق نیفتاده باشد.
اگر شخصی با سند قدیمی قصد مالکیت و تملک زمین خود را داشته باشد، اولین قدم مراجعه به سازمان ثبت اسناد رسمی برای جانمایی پلاک ثبتی است.
منظور از جانمایی پلاک ثبتی، تعیین حدود و موقعیت ملک بر روی نقشه (نقشه 2000 سازمان نقشه برداری یا عکس های هوایی و ماهواره ای) است.
معمولاً جانمایی پلاک ثبتی را کارشناسان رسمی دادگستری بر روی نقشه های 2000 سازمان نقشه برداری انجام می دهند. به گونه ای که مکان دقیق ملک بر روی نقشه ترسیم می شود، ابعاد ثبت شد‌ه به همراه مساحت آن درج می شود. علاوه بر این، مختصات UTM گوشه ها و تمام شکستگی ملک نیز در کنار نقشه جدول بندی شد‌ه است.
یکی دیگر از مواردی که متقاضیان برای طرح دعوی باید نقشه جانمایی پلاک ثبتی را ارائه دهند، ماده 12 زمین شهری است. و در این صورت متقاضی باید با ارائه مدارک، تماس با وکلای ذیصلاح و مجرب نسبت به جانمایی پلاک ثبتی اقدام نماید.
ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد، به خاطر داشته باشید که نمی توان همه پلاک های ثبت را جانمایی کرد. برخی از پلاک های قدیمی (که معمولاً در حاشیه شهر هستند) ممکن است با وجود کروکی و کارت های ثبت نام هنوز قابل شناسایی نباشند. توجه داشته باشید که جانمایی پلاک ثبتی به صورت تقریبی انجام نمی شود بلکه باید با دقت بالایی انجام شود. بنابراین امکان ترسیم و ارائه نقشه کراندار وجود ندارد. این عمل باید با دقت انجام شود.
داستان به تاریخچه ثبت املاک در دهه 30 برمی گردد. زمانی که دولت وقت شروع به ثبت املاک کرد. البته انجام کاری به این بزرگی نیاز به برنامه ریزی دقیق داشت. اولین قانون ثبت اموال املاک و اسناد در سال 1302 به تصویب رسید و بر اساس این مصوبه اداره اصلی ثبت اسناد با دو هدف تشکیل می شود. هدف اول ثبت املاک بود تا مالکیت مالکان و حقوق مالکان به طور رسمی تعریف و حفظ شود.
هدف دوم ثبت سند تا مدارک رسمیت داشته باشد. بر اساس این قانون ثبت املاک جز در موارد خاص اختیاری بود. با توجه به عدم استقبال مردم و عدم اطلاع آنان از فواید چنین تحولی، قانون دیگری به نام ثبت عمومی املاک در 9 ماده تصویب شد که در ماده اول آن ثبت کلیه املاک و مستغلات لازم بود. این قانون به مرور زمان دستخوش تغییراتی شد و برخی مواد آن با توجه به شرایط حاکم حذف و برخی دیگر اضافه شد.
همانطور که قبلاً گفته شد، برای شناسایی املاک و تمایز آنها از یکدیگر، هر ملک مانند هر فرد دارای شناسنامه و اطلاعات هویتی خاص خود است. در واقع شماره ثبت هر ملک مانند کد ملی یا شناسنامه افراد است تا از سایر املاک متمایز شود. علاوه بر موارد فوق از پلاک ثبتی برای مکان یابی ملک، استعلام ملک و مقایسه آن با وضعیت موجود استفاده می شود.
جانمایی پلاک ثبتی بر روی سند توسط کارشناس رسمی دادگستری در زمینه ثبت نیاز به تجربه، آگاهی و دانش فنی بالایی دارد.
در برخی موارد، بسیاری از افراد با در دست داشتن سند مالکیت می خواهند بدانند ملک آنها در کجا واقع شد‌ه است. این موضوع باید به کارشناس رسمی دادگستری در زمینه پرونده های ثبتی ارجاع شود.
کارشناس مربوطه با بررسی پرونده ثبتی امکان انجام عملیات نقشه برداری، بررسی پلاک های ثبتی مجاور، موقعیت تقاطع ها و سایر موارد مربوط به ثبت را در صورت نیاز خواهد داشت. مواردی بوده که شخصی که اسناد ملکی از قبل از انقلاب دارد می خواهد جانمایی پلاک ثبتی را انجام دهد.
با توجه به تغییرات زیاد و گسترده، بررسی این پلاک های ثبتی آسان نخواهد بود. بسیاری از این پلاک ها در اراضی ملی یا منابع طبیعی قرار دارند.
در برخی موارد توسط افراد یا ادارات دیگر تصرف شد‌ه و در حال حاضر اشغال شد‌ه است. در بسیاری از موارد، جانمایی این پلاک ها نیاز به عکس های هوایی از دهه 30 و 40 داشت. ارائه این داده ها به سادگی امکان پذیر نیست. همچنین حدود اربعه این پلاک ها اغلب به کوه، رودخانه، دره و... منتهی می شود. (با توجه به قدمت بالای اسناد) که قطعاً با توجه به رشد و توسعه شهر و احداث جاده و خیابان و... .، جانمایی پلاک ثبتی کار بسیار دشواری خواهد بود.
سیستم UTM یک سیستم تصویری مبتنی بر سیستم مختصات دو بعدی است که با این سیستم مختصات هر نقطه از کره زمین مختصات منحصر به فردی دارد که در هیچ کجای کره زمین وجود ندارد.
از نقشه UTM برای تعیین موقعیت یک نقطه از کره زمین استفاده می شود.
جانمایی پلاک ثبتی عملیات پیچیده ای است که توسط کارشناس رسمی دادگستری در زمینه پرونده های ثبتی با ابزار نقشه برداری ملک انجام می شود.
هزینه جانمایی پلاک ثبتی به صورتی است که در تمام استان های کشور یکسان بوده و این هزینه گذاری بر اساس نرخ های اعلام شد‌ه در سراسر کشور انجام می شود و این نرخ ها بستگی به عواملی دارند و با توجه به این عوامل برخی از هزینه ها تغییراتی دارند.